Reflecteren heeft soms akelig veel overeenkomsten met goede voornemens, zoals elke dag voldoende bewegen, elke dag je eigen sla snijden, je tanden flossen of die zieke tante eens bellen. Je weet dat het goed en belangrijk is en toch kom je er niet altijd toe. De meeste mensen die werken en leven in een snelle dynamiek hebben bij het werkwoord ‘reflecteren’ ook nog eens het gevoel dat het veel tijd kost. Tja, en die tijd die heb je nu juist niet.
Kortom, eens even ‘lekker reflecteren’ is aan de ene kant fijn en een grote behoefte van veel mensen die hard werken. Je ziet jezelf al heerlijk mijmeren in de natuur met een camera en een boekje. En aan de andere kant voelt het aan als een ‘verstandig’ iets waarbij je ook ervaart dat je weer iets moet en dat het nooit genoeg is.
Laat ik eens beginnen bij het hardnekkige misverstand dat reflecteren veel tijd kost en dat het een heel complex iets is. Reflecteren is net als ademen, je doet het elke dag, de hele dag door. Alleen, je bent je er niet altijd bewust van, en dat maakt dat je veel inzichten mist.
Tijdens en na elk gesprek of overleg heb je immers tal van waarnemingen en ook legio gedachten en gevoelens. Je hebt namelijk heel goed door hoe de sfeer in het team was; wie er lekker inzat en wie beter thuis had kunnen blijven. En, je merkt het toch zeker ook op als een besluit opeens wat snel genomen wordt, of juist weer uitgesteld? Reflecties te over; je hoeft ze alleen maar te herkennen en te vangen. En dat is een stap die veel mensen vergeten. Ze maken de cirkel niet rond.
Want reflecteren is slechts een onderdeel van een grotere cirkel; van 1. ervaren, naar 2. reflecteren, naar 3. interpreteren en 4. weer doen/experimenteren (Kolb). En die laatste twee stappen zijn nu juist de stappen die leiden tot ‘inzicht’, ‘betekenis’ en zelfs ‘intuïtieve ingevingen’.
Maar ook die twee laatste stappen zijn geen hogere wiskunde. Het vraagt slechts even om te vertragen en een ‘aandachtige pas op de plaats’. Bijvoorbeeld door even koffie te pakken. Door even een paar steekwoorden op te schrijven of door een gesprek aan te knopen met een collega over je ervaringen.
En je herkent misschien ook dat ‘hoe meer een ervaring je raakt, hoe meer tijd er nodig is voor het rondmaken van de cirkel’. Als je emotioneel betrokken bent; je bent bijvoorbeeld geschrokken of geïrriteerd door een lastig gesprek of een onverwacht appje van een collega dan zal je merken dat je langer tijd nodig hebt om weer ‘tot jezelf te komen’. Maar ook een diepere cyclus van ervaren- reflecteren- interpreteren en experimenteren kan je door te oefenen leren te versnellen, zodat je er minder door gehinderd wordt.
Concluderend, geef ik je hier drie handreikingen of tips:
- Verwerk je ervaringen: Realiseer je dat je elke dag reflectie-momenten nodig hebt om alle prikkels en ervaringen te verwerken. En dat de cirkel van ervaren- reflecteren- interpreteren en experimenteren je gaat helpen om je inzichten en ingevingen te vangen. Zo geef je betekenis aan wat je meemaakt en zal je ook meer ook zingeving ervaren. Pak bijvoorbeeld een schrift en schrijf daar elke dag een aantal zinnen in als je je dag afsluit.
- Geef emoties de ruimte: hoe minder je je verzet tegen de emoties die je voelt, hoe sneller je weer ‘schoon’ wordt en hoe beter je loskomt van die ervaring. Bijvoorbeeld door 5 min diep adem te halen en zo je systeem weer tot rust te brengen, of een korte wandeling te maken en je helemaal te richten op je eigen innerlijke rustpunten (in je lijf, zoals je buik, hart of hoofd).
- Kies reflectie-tools die bij je passen; net als goede voornemens zoals vers koken en elke dag bewegen, werkt ook reflecteren het beste voor je als je kiest voor smaken en gewoontes die bij je passen. Houd je van wandelen dan las je een dagelijkse wandeling in op een fijne plek. Als muziek je raakt, dan ga je elke dag even op de bank liggen met een muziekje. Als je houdt van bewegen dan ga je fietsen of hardlopen. Want alleen dan ervaar je dat ook vandaag weer ‘lekker gereflecteerd hebt’.
Smaken deze tips naar meer of wil je meer informatie?
Vraag een gratis verkennende sessie in (online) of boek gelijk een Persoonlijke-Reflectie-sessie.